Lampy ksenonowe – fakty i mity

W latach 90. ubiegłego wieku Philips wprowadził do seryjnej produkcji nowe źródło światła – lampy ksenonowe. Oferowane początkowo w samochodach klasy premium z czasem upowszechniły się w pozostałych segmentach. Wciąż jednak dla wielu kierowców pozostają „tajemnicą”, wokół której narosło paradoksalnie wiele „niejasności”.

W dużym uproszczeniu działanie lampy wyładowczej jest bardzo podobne do błyskawicy. Pomiędzy dwiema elektrodami powstaje łuk elektryczny, który emituje światło. Do powstania łuku elektrycznego dochodzi, ponieważ naładowane cząsteczki poruszają się i zderzają ze sobą.

Budowa lampy ksenonowej

Komora wyładowcza zawiera gaz ksenonowy i różne sole metali, zapłonnik wysokonapięciowy umożliwia powstanie łuku elektrycznego. Gazem zapłonowym jest ksenon, od którego pochodzi popularna nazwa lampy. Po zapłonie sole metali przechodzą w stan ciekły, parują i wytwarzają wyraźne linie widma o różnych kolorach. Połączenie tych kolorów daje charakterystyczne białe światło ksenonowe. Różne serie lamp ksenonowych (Standard, VI, XV gen2, WHV gen2) zawierają różne rodzaje soli

Elementy budowy lampy ksenonowej

W porównaniu do tradycyjnej żarówki halogenowej wyróżnia się zdecydowanie jaśniejszą barwą o temperaturze rzędu 4200 – 5000 K. Im wyższa, tym kierowca zyskuje lepiej i dalej oświetloną drogę, jednak pozostali uczestnicy ruchu mogą być narażeni na efekt oślepienia. Dlatego zastosowanie lamp ksenonowych wymagało opracowania nowych konstrukcji reflektorów. Począwszy od instalacji elektrycznej, poprzez optykę do mechanicznej stabilizacji położenia względem drogi znanej jako system samopoziomujący. Ustawodawca na etapie homologacji zalecił też wprowadzenie układu spryskiwaczy kloszy świateł.

poziomowanie reflektorów

Faktem jest, że wprowadzenie tych rozwiązań miało realny wpływ na cenę samochodu. Stąd początkowo palniki ksenonowe oferowane były w klasie premium. W przypadku lamp ksenonowych o mocy ponad 2000 lumenów (D1, D2, D3, D4) automatyczny system poziomowania i czyszczenia reflektora jest obowiązkowy. Optymalne wyrównanie zapewnia najlepszy zakres widoczności  i zapobiega oślepianiu w każdej sytuacji.

Sukcesywny rozwój tej technologii pozwolił na opracowanie nowych typów, jak D5S czy D8S o mniejszej mocy 25W. D5S to zintegrowane rozwiązanie obejmujące zapłonnik wysokonapięciowy i statecznik. Mimo niewysokich wartości — 25 W i 2000 lumenów — konstrukcja D5S niewiele różni się od standardowej lampy ksenonowej dzięki źródłu światła i łukowi o specjalnej konstrukcji, a także specjalnie zaadaptowanemu systemowi projekcji optycznej

Są równie efektywne w działaniu, ale nie wymagają już złożonych konstrukcji reflektorów, w tym osobnego układu spryskiwaczy czy samo poziomowania. Zostało to potwierdzone stosownymi przepisami, mitem jest więc twierdzenie, że bez nich nie mogą działać ksenony. To właśnie te typy montowane są dziś w modelach samochodów z niższych segmentów.

Przy tej okazji warto wyjaśnić różnice pomiędzy reflektorami ksenonowymi i bi-ksenonowymi. Sprowadzają się one jedynie do zastosowanego wewnątrz układu optycznego. W obu przypadkach źródłem światła jest ta sama lampa ksenonowa.

Bezsprzecznym faktem, wynikającym też z praw fizyki i chemii, jest dłuższa żywotność tych palników w porównaniu do żarówek halogenowych. Na przykład gwarancja działania Philips Xenon LongLife została określona nawet na siedem lat (standardowa na 4, po zarejestrowaniu produktu dodatkowe 3).

Niemniej mitem jest, że raz zamontowana lampa ksenonowa wystarczy na cały okres „życia” samochodu. Wolniej, ale jednak, gaz ten także traci swoje właściwości, co można zaobserwować zmianą barwy z białej na fioletową. Jak również poprzez malejący zasięg reflektorów na drodze.

Jest to właściwy moment, w którym należy przygotować się do wymiany. Obowiązuje przy niej ta sama, jak przy halogenach, zasada. Należy jej dokonać zawsze parami. W tym przypadku różnica pomiędzy starą a nową lampą ksenonową będzie jeszcze bardziej widoczna. Także w jakości oświetlenia drogi, co jest fundamentalnym powodem, dla którego kierowcy decydują się na ten typ źródła światła.

Wybór nowych palników ksenonowych powinien być dobrze przemyślany. Kierowanie się najniższą ceną może skutkować nieodpowiedniej jakości produktem. Przełoży się to między innymi na krótszą żywotność, czego nie obejmie gwarancja. Może też doprowadzić do uszkodzenia elektroniki samochodu, w tym przetwornicy napięcia. Jej wymiana będzie dodatkowym – i niemałym – wydatkiem dla kierowcy.

Marka Philips oferuje kilka modeli ksenonów do samochodów z instalacją 12V. Różnią się one zarówno dostępnością typów, jak też parametrami technicznymi. Na przykład Xenon WhiteVision gen2 ma temperaturę barwową rzędu 5000 K, co przekłada się na większą do 120 procent – w porównaniu do wymaganego prawem minimum – wydajność wiązki na drodze.