Oświetlenie w samochodach ciężarowych w ciągu ostatnich lat przechodzi gruntowne zmiany. Dotyczy ona całego rynku, zarówno pierwszego montażu jak i tak zwanego aftermarketu. Tradycyjne lampy halogenowe przechodzą do lamusa i zastępowane są technologią LED. Producenci oświetlenia konkurują między sobą ciekawym, oryginalnym wzornictwem i nowymi rozwiązaniami technologicznym.
LED retrofit do pojazdów ciężarowych- cóż to takiego ?
Najkrócej mówiąc – jest to mix tradycyjnej żarówki z technologią LED czyli pasujące do klasycznych reflektorów zamienniki wykonane w technologii diodowej. To użytkownik decyduje, czy pozostanie przy standardowej żarówce halogenowej czy zamieni ją na lampę LED. Do tej pory takie rozwiązania stosowane głównie były w instalacjach 12 V jednak jedną ze zmian jakie wprowadził Philips w najnowszej gamie retrofitów Ultinon LED jest ich kompatybilność z instalacjami pojazdów 12V i 24V.
Czy istnieją przykłady legalnego wykorzystania retrofitów LED w samochodach ciężarowych? W przypadku osobówek można je stosować np. w offroadzie, czyli poza drogą publiczną, a co z samochodami ciężarowymi?
Niestety, wciąż za rozwojem technologii nie nadąża prawo, dlatego czy to w pojazdach osobowych czy ciężarowych nie wolno ich stosować na drogach publicznych. Pozostają odcinki czy tereny zamknięte. Dla pojazdów ciężkich mogą to być place budów, kopalnie i wyrobiska czy obszary rolnicze. Pozostaje też motorsport czyli na przykład Rajd Dakar. Pamiętajmy przy tym, że obostrzenia te dotyczą oświetlenia zewnętrznego. Legalnie zamienniki w postaci żarówek LED możemy stosować w kabinie pojazdów, podświetleniu deski rozdzielczej czy przestrzeni ładunkowej i bagażnika.
Czy reflektory pojazdów ciężarowych różnią się od osobowych w jakichś technicznych aspektach stosowania retrofitów – czy np. istnieje mniejsze lub większe ryzyko oślepiania innych przy niepoprawnym montażu/niskiej jakości retroficie?
Na pierwszy rzut oka nie ma różnic pomiędzy żarówkami halogenowymi do samochodów osobowych i pojazdów ciężarowych. Mają te same wymiary i kształt, a nawet budowę. Ważne jest to czego nie widać, czyli napięcie instalacji elektrycznej, ukształtowanie wiązki światła i zastosowane materiały. W pojazdach ciężarowych mamy więc 24V, wyżej umieszczone reflektory oraz dużą podatność zawieszenia na wstrząsy i wibracje.
Przy założeniu, że retrofit LED jest odpowiednikiem żarówki halogenowej, musi on spełniać te same wymagania. W najnowszej generacji retrofitów LED takich jak Philips Ultinon LED czy Narva LED Performance udało to jednak połączyć. Najprostszym zadaniem było dobranie elektroniki zarówno pod 12V i 24V. Natomiast osadzona na metalowym trzpieniu dioda LED jest o wiele bardziej wytrzymała na różnego rodzaju przeciążenia od żarnika zamkniętego w szklanej bańce wypełnionej gazem.
Najtrudniejszym parametrem do osiągnięcia jest zapewnienie przepisowej linii odcięcia i zabezpieczenia pozostałych uczestników ruchu drogowego przed efektem oślepiania. Dziś tacy producenci jak Philips mogą to zagwarantować np. dzięki autorskiej technologii SafeBeam.
Czy służby takie jak ITD mogą zabrać dowód rejestracyjny pojazdowi ciężarowemu, który korzysta z retrofitów?
Montaż retrofitów LED w pojazdach używanych na drogach publicznych jest zabroniona. Nie ma więc różnicy czy do kontroli zatrzyma nas policjant czy inspektor ITD, czy będzie dotyczyła samochodu osobowego czy pojazdu ciężarowego. Podstawą będzie niespełnienie warunków technicznych, co może wiązać się z zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego. Jego odbiór będzie możliwy po wizycie na stacji kontroli pojazdów i potwierdzeniu przez diagnostę, że w oświetleniu zewnętrznym zamontowane są zgodne z przepisami żarówki.
Dlaczego tylko niektóre modele tzw. „busów” zostały zalegalizowane pod względem retrofitów, a żaden pojazd ciężarowy? Czy są modele, które zupełnie nie będą nadawać się do procesu legalizacji? Od czego to zależy?
Żarówki halogenowe produkowane są od połowy ubiegłego wieku. Od tego czasu, wedle szczegółowo określonych przepisów, projektuje się pod nie optykę reflektorów. Dziś można mówić o dziesiątkach tysięcy typów modeli, z których część używana jest na drogach całego świata. Jeśli więc chcielibyśmy zastąpić je retrofitami LED należałoby powtórzyć cały proces lub znowelizować przepisy.
Taką drogę wybrała na przykład Korea. W 2020 roku na tamtejszych drogach dopuszczono do użytku retrofity Philips X-tremeUltinon gen2 i Philips Ultinon Essential. Oba są kompatybilne z instalacjami 12V i 24V, więc można je montować w miejscu żarówki halogenowej w samochodach osobowych i ciężarowych.
Ale już w Europie przepisy, nie zmieniające się na przestrzeni dekad, nie pozwalają na taką uniwersalną modyfikację. Jednocześnie pozostawiają pewną swobodę decyzji poszczególnym krajom. I tu mamy przykład Niemiec, które jako jedyne zakazały sprzedaży retrofitów LED, a teraz jako pierwsze w Europie dopuściły ich używanie na drogach publicznych. Zrobiły to jednak na innej zasadzie – legalizacji do konkretnych typów reflektorów w wybranych modelach samochodów w korelacji do wskazanych retrofitów.
W przypadku marki Philips to Ultinon Pro6000 LED H7. W tej chwili na liście dopuszczeń znajduje się dwadzieścia sześć pozycji. Wśród nich do segmentów busów zalicza się nowy Fiat Ducato III i poprzednia generacja Forda Transit Connect.
Kryterium wyboru aut poddanych legalizacji była ich popularność. Dla procenta żarówek tego typu dopuszczenie, wiąże się to z niemałymi kosztami, dlatego cały proces rozpoczął się od samochodów osobowych i lekkich dostawczych. Być może przyjdzie czas na rozpoczęcie działań dla pojazdów ciężarowych. Chociaż my sami liczymy, że ten precedens przyczyni się do zmian w przepisach. Wówczas, wzorem Korei, będzie można rozszerzyć katalog dopuszczeń.
Warto działać w tym kierunku, bo ideą stworzenia retrofitów LED była możliwość zastąpienia ograniczonych już technicznie żarówek halogenowych na efektywniejsze źródło światła. A to bezpośrednio przekłada się na wyższy poziom bezpieczeństwa na drodze.
